โรคแผลในปาก(Herpangina)

เกิดจากไวรัส Coxackie group A16 , Enterovirus 71 ติดต่อทาง น้ำมูก น้ำลาย ไอ จาม อาการ จะมีไข้สูงเฉียบพลัน ปวดหัว ปวดเมื่อยตัว พบแผลในลำคอ จึงทำให้มีอาการเจ็บคอ อาเจียน น้ำลายไหล กินได้น้อย เพลีย ส่วนใหญ่หายเองได้ใน 3-7 วัน (ไม่มีรายงานการเสียชีวิต) พบบ่อยในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี (มักไม่พบในผู้ใหญ่) แผลตุ่มพองใส 1-2 mm ต่อมาอีก 2-3 วัน ขยายเป็น 3-4 mm สีขาวเหลืองบนฐานสีแดงรอบๆ บริเวณเหนือต่อมทอนซิล


การวินิจฉัยจากอาการและอาการแสดง
• Lab enterovirus culture จาก nasopharynx หรือตรวจ serum antibody Coxackie ไม่นิยม เพราะราคาแพงและรอผลนาน
• วินิจฉัยแยกโรคจาก HFM (จะมีผื่นที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้าร่วมด้วย)
• รักษาตามอาการ คือให้ยาลดไข้ แก้ปวด ยาทาแผลในปาก แนะนำระยะของโรค (ยาแก้อักเสบ ไม่มีประโยชน์)
• กรณีรับประทานอาหารหรือนมไม่ได้เลย จนอ่อนเพลียมาก หรือมีภาวะแทรกซ้อน (พบน้อย) เช่น ปอดอักเสบ สมองอักเสบ ควรรับผู้ป่วยเข้ารักษาในโรงพยาบาล
• ควรป้องกันและควบคุมโรคโดยในช่วงระบาด ไม่ควรนำเด็กไปในที่สาธารณะมีผู้คนจำนวนมาก หลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้ป่วย ล้างมือให้สะอาด ใช้ผ้าปิดปากปิดจมูกถ้ามีอาการไอจาม

โรคมือ เท้า ปาก
Hand-Foot-Mouth disease (HFMD)

เกิดจากเชื้อไวรัส Coxsackie A16 และ Enterovirus 71 ติดต่อทาง การสัมผัสน้ำมูก น้ำลายและอุจจาระของผู้ป่วย อาการ จะมีไข้ 1-2 วัน ต่อมาเจ็บปาก มีแผลที่ลิ้น กระพุ้งแก้ม กินได้น้อย มักมีผื่นจุดแดงๆ ตุ่มน้ำใส บริเวณฝ่ามือและฝ่าเท้าร่วมด้วย ผื่นจะหายเองใน 3-7 วัน มักไม่เจ็บไม่คันการวินิจฉัยตามประวัติ และการตรวจร่างกายภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจาก Enterovirus 71 คือ Myocarditis , Meningitis มักมีอาการซึม อาเจียนรุนแรง หายใจหอบเหนื่อย ชักเกร็ง ซึ่งในประเทศไทยมีรายงานการเสียชีวิตที่ จ.ลำปาง มักไม่ติดต่อกับผู้ใหญ่ เนื่องจากมีภูมิคุ้มกันตั้งแต่เด็ก และหญิงตั้งครรภ์มักไม่มีผลต่อการแท้งบุตร


การรักษาตามอาการ คือ ยาลดไข้ แก้ปวด ยาทาแผลในปากบรรเทาอาการปวด และสังเกตอาการภาวะแทรกซ้อนที่อาจทำให้มีอาการรุนแรง ซึ่งควรได้รับการรักษาในโรงพยาบาล
การป้องกันและควบคุม คือ หลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้ป่วย หยุดเรียน 5-7 วัน ล้างมือให้สะอาด ใช้ผ้าปิดปากและจมูกเวลาไอจาม และควรแจ้งกองระบาดสาธารณสุข หรือถ้าพบเด็กมีอาการหลายคน ควรปิดโรงเรียนเพื่อทำความสะอาด